((خواص فیزیکی و نوری کانی های جواهر))
1- سختی : منظور از سختی مقاومت یک کانی در موقع خراش دادن آن با جسم سخت تر است و یا مقاومتی که یک کانی در هنگام برش و یا تراش دادن ازخود نشان می دهد که البته امروزه از این روش بسیار به ندرت استفاده می شود زیرا امکان دارد به نگین جواهر آسیب برسد.
برای طبقه بندی و مقایسه سختی کانی ها آن ها را از یک تا ده شماره گذاری می کنند و واحد آن هم برحسب (Moh) می باشد. جواهراتی که با سختی کمتر از 7 می باشند را باید بسیار مواظب آنها بود و هنگام استفاده احتیاط کرد.
2- رخ و شکست :
هنگام وارد شدن ضربه به سنگ ها و خرد شدن آن ها دو نوع جدائی وجود دارد یا از سطوح رخ بلور خود جدا می شوند و یا این که شکسته می شوند نحوه شکست بستگی به ساختمان اتمی سنگ دارد. سنگ هایی که از سطح رخ جدا می شوند در واقع در امتداد اتصال ضعیف پیوند اتمی خود جدا شده و در نتیجه یک یا چند رخ از خود نشان می دهند و هنگامی که سنگ در غیر سطح اتصال پیوندهای اتمی خود بشکند به این نوع شکستن ناجور می گویند که معمولا سطوح ناهموار می باشد.
3- ورن مخصوص(جرم حجمی) :
وزن مخصوص یا تراکم نسبی عبارت است از وزن کانی تقسیم بر وزن آب هم حجم آن جسم. برای به دست آوردن وزن آب هم حجم آن کانی ابتدا کانی یا نگین جواهر را به طور معمول (در هوا) اندازه گرفته و سپس همان قطعه را داخل آب وزن می کنیم که اختلاف بین این دو برابر است با وزن آب هم حجم کانی مورد نظر.
البته در این روش از جواهراتی که آب به سبب خلل و فرج در آن نفوذ می کند و یا دارای ناخالصی فراوان هستند وزن مخصوص صحیحی به دست نمی آید. وزن مخصوص یک سنگ نشانگر چگالی آن است و هرچه وزن مخصوص سنگ بالاتر باشد نسبت به حجمش سنگین تر می باشد. مثلا اگر دو قطعه کوچک سنگ هماتیت و سنگ عقیق را که از نظر اندازه و حجم ظاهری مثل هم هستند در نظر بگیریم هنگام وزن کردن هر دو مشاهده می کنیم که سنگ هماتیت 3/5 و سنگ عقیق 6/2 می باشد وزن مخصوص کانی جواهرات بین 2-4 را متوسط و 4-7 را جواهرات سنگین می نامند. تعیین وزن مخصوص کانی یا نگین مورد نظر در اغلب موارد بسیار سودمند است و می توان به کمک آن به راحتی بین نگین های جواهرات مختلف ( طبیعی – مصنوعی و بدلی) تمایز داد.
4- رنگ خط سائیدگی( رنگ خاکه ) :
شناخت رنگ واقعی و حقیقی کمک موثری است در تشخیص یک کانی لذا برای تمایز رنگ حقیقی کانی حیقی کانی جواهر را بر روی قطعه ای از چینی زبر ( خشن ) با فشار ملایم می کشند . به طور مثال کانی هماتیت فولادی رنگ دارای رنگ خط سائیدگی قرمز و کانی سودالیت آبی رنگ دارای رنگ دارای رنگ خط سائیدگی قرمز است. باید توجه داشت که به علت امکان وارد آمدن خسارت این روش برای نگین های جواهر تراش داده شده به هیچ وجه مناسب نیست لازم به ذکر است که رنگ خط سائیدگی یا رنگ خاکه در اغلب سنگ ها سفید می باشد.
5- ضریب شکست نور :
هنگامی که شعاعی از نور به سطح یک سنگ صیقلی می تابد کمی از آن نور منعکس اما عمده آن عبور کرده و جذب می شود و چون چگالی سنگ و هوا باهم متفاوتند، نور در برخورد با سنگ شکسته و منحرف می شود شدت انحراف یا شکست نور در کانی را ضریب شکست نوری آن کانی می گویند.
میزان شکست نور در کانی ها مختلف ( برای هر نوع آن ) ثابت است و بدین ترتیب می توان به وسیله تعیین میزان ضریب شکست نور انواع کانی های جواهر را شناسایی کرد ضریب شکست نور با دستگاه (رفراکتومتر) اندازه گیری می شود.
6 – جلا ( درخشندگی ) :
ارزش و قیمت هر سنگ به جلای آن بسیار وابسته است شدت جلا یا همان انعکاس نور از سطح خارجی جواهرات، بستگی به میزان ضریب شکست نور در آن و بازتاب کامل پرتوهای آن از درون بلور دارد هرچه این میزان بیش تر باشد جلای کانی نیز ببش تر خواهد بود و رنگ جواهر در جلای آن تاثیر ندارد. البته کیفیت پرداخت نهایی جواهرات نیز در جلا و درخشندگی آن نیز موثر است. غالبا برای آن که سطح زیرین نگین را تراش می دهند همچنین برای جلای بیش تر و روشن شدن رنگ جواهراتی که دارای رنگ تیره می باشند آن هارا با ضخامت کم تری برش می دهند. جواهر شناسان برای توصیف میزان جلای سنگ از عبارات مختلفی استفاده می کنند هنگامی که سنگ مانند آیینه نور بازتاب دهد اصطلاحا سنگ ((درخشان)) و اگر نور را بازتاب ندهد به آن ((خاکی یا مات)) می گویند. در واقع غالب سنگ های شفاف و تراش خورده ((جلای شیشه ایی)) و جواهرات آلی ((جلای صمغی)) تا ((مرواریدی)) مختلفی را نشان می دهند.
نظر بدهید